Men masihiyman, hindman va sobiq rok musiqachisiman. Men Janubiy Hindistonda tug‘ilib o‘sganman va hind madaniyatlari qorishmasining ma’lum bir shahridagi ma’lum bir sub madaniyati ichida yashaganman.

Kollejda oxirgi kursda o‘qib yurgan paytlarimda Rabbim menga najot berdi. Tez orada mendan umuman farq qiladigan – turli xil millat va madaniyatdan bo‘lgan, boshqa-boshqa tillarda so‘zlashadigan, boshqa turdagi ovqatlar va hatto o‘zimni boshqa musiqiy ta’bga ega bo‘lgan (ular hatto Deep Purple kim ekanligini bilishmasdi!) odamlar qurshovida qolganday his qildim. Bu menga noqulaylik tug‘dirdimi? Ha. Lekin, meni hayratga solgan va haligacha hayratga solib kelayotgan narsa bizni bo‘lintirgan keskin farqlar yoki “o‘zgachalik” emas. Yo‘q, meni hayratga solgan narsa o‘zlarining shuncha farqlariga qaramasdan bu odamlar bir-birlari bilan bo‘lishgan birlik va birodarlik edi. Iso Masihga imon keltirish orqali bu birlik va birodarlik muhitiga sho‘ng‘ib ketdim, chunki Iso Masihning O‘zi barcha to‘siqlarni olib tashlaydi va barcha xalqlarni O‘z xonadoni a’zolari qilib birlashtiradi.

Shimoliy Amerikada va dunyo bo‘ylab tarqalgan elchilik xizmatlarida jamoat o‘sishining “gomogenlik birligi tamoyili” shogird orttirish va “strategik” jamoatlarga asos solish uchun, shubhasiz, eng samarali yo‘l deb qarab kelingan. Xushxabar mavjud ijtimoiy qatlamlar va tarmoqlar bo‘ylab tarqalganda va odamlar masihiy bo‘lish uchun etnik, madaniy yoki ijtimoiy to‘siqlarni kesib o‘tishga majbur bo‘lmaganda jamoatlar tezroq o‘sadi, deya ta’kidlashadi jamoat rivoji ustozlari (mutaxassislari). Odamlar shu tariqa etno-lingvistik farqlar, qabila yoki kasta farqlari, ijtimoiy va iqtisodiy mavqe, ma’lumoti darasi, kasbiga qarab jamoatlarga birlashadilar va hatto kovboylar jamoatlari yoki NASCAR (poyga) ishqibozlari kabi umumiy yaqinlik guruhlariga birlashadilar. Jamoat rivojining “gomogen birlik tamoyili”da shunday gomogen jamoatlar tezroq o‘sadi, chunki ular madaniy, etnik va boshqa to‘siqlarni kesib o‘tish noqulayligini sezishi mumkin bo‘lgan tashqaridagi odamlarga ko‘proq ochiqdirlar, degan fikr ilgari suriladi. Bu “strategik” gomogenlik ko‘plab ‘jamoatlarga asos soluvchi tashkilotlar’ga singdirilmoqda va elchilik hamda jamoatga asos solish qo‘llanmalari betlarini to‘ldirmoqda. Lekin, Muqaddas Kitob gomogenlikni qo‘llab quvvatlaydimi? Yoki Kalom mahalliy jamoat uchun boshqacha qarashni ilgari suradimi?

Bu maqolada asosiy maqsadim jamoat rivojining “gomogen birlik tamoyili”ni bu pragmatik qarash Yangi Ahdda ilgari surilgan jamoatga doir qarashga to‘g‘ridan-to‘g‘ri qarama-qarshi ekanligini ko‘rsatish orqali uni fosh etishdir. Buni amalga oshirishda qayerda bo‘lmasin, ko‘p millatli jamoatlarga asos solish nafaqat Kalomga mos, shu bilan birga, ko‘p millatli jamoatlar Iso Masihning ulug‘vor xushxabarini to‘laroq namoyon etishini asoslab beraman. Jamoatlar ular istiqomat qilayotgan jamiyatlar kabi xilma-xil bo‘lishga intilishlari kerak.

XUDONING KO‘P MILLATLI XALOSKORLIK REJASIGA DOIR (QISQACHA) KALOMIY TEOLOGIYA

Masihiylikning Yangi Ahddagi ko‘p millatlilik g‘oyasi uchun kontekstga asoslanish maqsadida, men bu mavzu butun kanon bo‘ylab qanday rivojlanganini qisqacha tadqiq etaman. Muqaddas Kitobdagi lisoniy xilma-xillik Bobilda, Xudo insoniyatning kibrli isyoniga javoban ularning tillarini chalkashtirib yuborganda boshlanadi (Ibt 11:1–9). Shundoqqina keyingi betda biz Xudoning Ibrohimga uning urug‘i orqali barcha xalqlarga baraka berishi ahd va’dasi bilan Uning ko‘p millatli xaloskorlik rejasini ko‘rishimiz mumkin (Ibt 12:1–3; 22:15–18). Bu va’da butun kalomiy matnlar bo‘ylab chuqurlashib borgan va Dovudga Xudo qonuni va ulug‘vorligini butun dunyoda o‘rnatadigan umumiy shohlik va’da qilingan (2-Shoh 7:19; Zabur 71:17–18). Payg‘ambarlar ulug‘vorona esxatologik tiklanishni bashorat qilish orqali bu g‘oyani oydinlashtirishni davom etishgan. Unda qayta jamlangan va tiklangan Isroil nafaqat yahudiylardan, shu bilan birga Yahveni, haqiqiy va tirik Xudoni bilgan va Unga sajda qilgan barcha millatlardan iborat xalqlardan tashkil topgan bo‘ladi (Ishayo 2:2–4; 56:6–8; Zakariyo 8:20–23).

Yangi Ahd Xudoning global najotkorlik va’dasi Masihda amalga oshishi va Xudo xalqi endi yahudiylik millati bilan belgilanmasligi, aksincha, tavba qilish va Iso Masihga imon keltirish bilan belgilanishini ko‘rsatadi. Isroil tirilgan Masihda va U orqali qayta yig‘iladi, jamlanadi va qayta tiklanadi, Isoning O‘zi qoni bilan yangi ahdga asos soladi. Masihga imon keltirish Xudoning yangi ahddagi xalqiga to‘laqonli a’zolikni ta’minlaydi. Najotkorlikning bu tarixiy harakati Havoriylar kitobida namoyon bo‘lgan. Luqo bizga xushxabar kegayib borayotgan doiralarda tarqalib borayotganini va u bir paytlar chiqarib tashlanganlarni o‘z ichiga olayotganini ko‘rsatadi. Xudo xalqi mahalliy yig‘ilishlarda yig‘ilib, Masihning ulug‘vor xushxabarini e’lon qiladi va namoyon etadi. Yuhanno ko‘rgan hayratlanarli vahiydagi har bir qabila, til, elatu millatlarga mansub bo‘lgan son-sanoqsiz xalqlarning bir ovozda Masihga sajda qilishi Yangi Ahdga kulminatsiya yasaydi (Vah 7:9–10).

HAVORIYLAR JORIY ETGAN JAMOATLARDAGI TURFA-XILLIK

Butun dunyo xaloskorlik ishiga doir kalomiy-teologik qarash jamoatlarning havoriylar tomonidan joriy etilgan namunasini tushunishimizga yordam beradi. Yangi Ahdda Masihning xaloskorlik ishining kaleydoskopik (rang-barang) ulug‘vorligi etnik, madaniy, ijtimoiy-iqtisodiy va hatto lisoniy chegaralarni bartaraf etadigan mahalliy jamoatlarning asos solinishida aks etgan.  Havoriylar tomonidan joriy etilgan jamoatlar namunasidagi bunday hayratlanarli turfa-xillik Masihdagi birlikka oid mustahkam va har joyga tarqalib boruvchi aminlikdan kelib chiqadi. Masihning O‘zi imonlilarni Xudo bilan va bir-birlari bilan yarashtirdi (Gal 3:28; Kol 3:11). Turli xil odamlarning “o‘zgachaligi”dan bu odamlarning Iso Masihdagi “birligi” ustun keladi.

Ilk jamoat o‘sib borgan sari havoriylar endi vujudga kelayotgan jamoatlarning xilma-xillligidan kelib chiqayotgan bir necha muammolarga duch kelishadi, lekin ular jamoatni hech qachon gomogen (bir xillik) birliklarga bo‘lib tashlashmagan. Havoriylar kitobi guvohlik beradiki, dastlab Hosil bayramida shakllangan jamoat turfa xil madaniy va lisoniy kelib chiqishlarga ega bo‘lgan yahudiy masihiylardan tashkil topgan (Havoriylar 2:5–11). Havoriylar 6:1–6da yunonzabon (Ellinist) va oramiyzabon (Suriya-Falastin (ibroniy)) yahudiylar deb ataladigan har xil madaniyatli va lisoniy guruhlar o‘rtasida ziddiyat kelib chiqadi. Havoriylar ularni bo‘lishmaydilar, balki kam sonli guruhlardan bo‘lgan odamlarni xizmat ishiga tayinlash orqali muammolarni hal etishadi. Havoriylar kitobi bizga Antioxiyadagi jamoat yetakchilarining xilma-xilligi haqida aytish orqali ilk jamoatning turfa-xillik tabiatini mustahkamlaydi. Bu jamoat yetakchilari qatorida sobiq farziy (Pavlus), sobiq majusiy (Lukis), sobiq levi (Barnabo), Hirod kengashi a’zosi (Manohim) va qora tanli odam (Qoracha laqabli Shimo‘n) ham bor edilar (Havoriylar 13:1).

Rimliklarga yozgan maktubida Pavlus shubhasiz etnik jihatdan har xil bo‘lgan odamlar, ham yahudiy, ham yunonlardan iborat bo‘lgan jamoatga murojaat qiladi (Rim 7:1; 11:13). Pavlus ulardan injil xushxabar uchun bir-birlari bilan sevgida yashashlarini va boshqalar manfaati yo‘lida o‘z afzalliklarini qurbon qilishni o‘tinib so‘raydi (Rim 13:8–10; 14:1–23). Bu yerdan ko‘rib turibmizki, Injil xushxabari faqatgina yakka tartibda najotga erishish emas, balki, shu bilan birga, umumiy muqaddaslanish uchun ham ta’sirga ega – imonlilar Masihning namunasiga ergashib va boshqalarni o‘zlaridan ustun qo‘yish orqali o‘zlaridan farqli odamlar jamoasida yashashni o‘rganishlari lozim.

Pavlus 1-Korinfliklarda, a’zolarining kelib chiqishi turfa xil bo‘lgan jamoatga yozganda, ular Masihda bir ekanliklarini ta’kidlaydi va ularni bir-birlarini o‘zlaridan ustun qo‘yishga va imoni sustroq birodarlarning vijdoniga sezuvchanroq bo‘lishga chaqiradi (1-Kor 10:23–33; 12:12–13). Bu har ikkala misolda, jamoatlarni bir xillik (gomogenlik) chiziqlari bo‘ylab bo‘lish masalasi Pavlusning xayolidan butunlay yiroq. Ko‘proq odamlarga yetishish yoki odamlarga qulayliklar yaratish “strategik” mulohazalari hech qachon Iso Masihdagi umumiy hayot ustun bo‘lolmaydi. Aksincha, agar Masih bizlarni qanday sevgan bo‘lsa, biz ham bir-birimizni shunday sevsak, imonlilar Masihda yangi insonlar ekanligiga nisbatan ishonch Masihiy birlikka olib keladi. Axir, Pavlus Xudoning ko‘pqirrali donoligi va ulug‘vorligi jamoatdagi turfa xil odamlarning birligi orqali namoyon bo‘lishini e’lon qiladi (Efes 3:1–10).

Ilk jamoat, shu bilan birga, ijtimoiy va iqtisodiy tabaqalanishga xos bo‘linishlarni ham sindirib tashladi. Pavlus qullar va xo‘jayinlarga bir-birlariga bir jamoatdagi Masihdagi birodarlar sifatida munosabatga chaqirish orqali qullik ijtimoiy tuzumini bekor qiladi (1-Kor 7:17–24; Filimo‘n 8–16). Masihga imon keltirish birodarlikka to‘siq sifatidagi ijtimoiy mavqeni o‘chirib tashlaydi. Xuddi shu singari, Yoqub boy odamlarga alohida yoki maxsus munosabat bo‘lmasligini buyuradi. Yoqub boy ham, kambag‘al ham, ijtimoiy-iqtisodiy qatlamlar bo‘yicha gomogen birliklarga ajratilish o‘rniga, yagona umumiylikda bo‘lishlari kerakligi g‘oyasini ilgari suradi (Yoqub 2:1–9). Yangi Ahd, shu bilan birga, jamoatlar “ko‘p-avlodli,” ham yoshlar, ham yoshi kattalardan iborat a’zolar, birodarlikda, birlikda va fidokorona xizmatda birga yashashganligini ko‘rsatadi (1-Tim 4:12; 5:1–16; Titus 2:1–8; 1-Yuhanno 2:12–14).

Havoriylar joriy etgan ko‘p millatli xilma-xillikka ega jamoatlar namunasi Yangi Ahd bilangina kifoyalanib qolmagan, balki, masihiylikning erta tarixi dalillari bilan ham tasdiqlangan. David Smitning aytishicha, “Bo‘lingan Rim dunyosiga ta’sir ko‘rsatgan va masihiylik harakati rivojlanishiga olib kelgan jamoat – aynan ko‘p millatli xilma-xillik tabiatiga ega jamoat edi.” Jamoatlardagi gomogenlik (bir xillik) jamiyatning o‘zgarishsizligi (status quo)ni mustahkamlaydi, kalomiy dalillar bizga shuni ko‘rsatadiki, injil xushxabari tarixda uchramagan usullarda etnik, ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy to‘siqlarni sindirib tashladi va har bir qatlamga kirib bordi.

ETNOSENTRIZIMGA QARSHI YANGI AHD MUNOZARASI

Gomogenlik (bir xillik) tamoyili Yangi Ahdga qarshi chiqishining yana bir sababi, u etnosentrik fikrlash tarzini ilgari suradi va uni mustahkamlaydi. Yangi Ahdda biz etnosentrizmning rad etilishini ko‘ramiz va natijada, har xil millatlardan bo‘lgan imonlilar uchun buyruq bir-birlarini sevgi bilan qabul qilish va mahalliy jamoatlarda birgalikda hamjihatlikda yashashdir. Pavlus hech ikkilanmay ta’kidlaydiki, yahudiylar va g‘ayriyahudiylar Iso Masihning qoni orqali Xudo bilan yarashishgan, shuning uchun, Masihda “endi na yunon bor, na yahudiy, na sunnatli bor, na sunnatsiz, na johil bor, na madaniyatsiz, na qul bor, na ozod. Eng ahamiyatlisi Masihdir, U hamma bilandir, hamma narsa Uning qoʻli ostidadir” (Kol 3:11). Masih “adovat devorini qulatdi” va xochdagi o‘limi orqali yahudiylarni ham, g‘ayriyahudiylarni ham yagona tanaga birlashtirib, Xudo bilan yarashtirdi (Efes 2:14–16). Imonlilar Xudoning yangi yaratilishining bir qismidirlar, ular bir paytlar Odam Atoda hammalari gunohkor edilar, lekin hozir ular Masihda yangi «insoniyat”dirlar.

Bu masala Galatiyaliklarga 2-bobda, Butrus o‘zini g‘ayriyahudiylardan ajratgani uchun Pavlus unga tanbeh berganda aniqroq yoritilgan (Gal 2:11–16). Butrus, Galatiyadagi boshqa yahudiy masihiylar bilan birga, g‘ayriyahudiylar bilan bir dasturxonda o‘tirgani uchun xafa bo‘lishi mumkin bo‘lgan yahudiylardan qo‘rqib harakat qilayotgan edi. Lekin, Pavlus bu kabi o‘zini chetga olish Xushxabar haqiqatiga qarshi ekanligini ta’kidlaydi (Gal 2:15–21). Bu joyda boshqalarni xafa qilishdan saqlanish pragmatik xohishi g‘ayriyahudiylar (har xil milliy guruhlardan bo‘lgan odamlar)ni Xudo oilasining birodar a’zosi sifatida qabul qilish va bir dasturxonda o‘tirishdan ustun keladi.

Rimliklar kitobida ham Pavlus etnosentrizm ildiziga bolta uradi. Pavlus butun insoniyatning gunohkor ekanligiga va Xudoning yahudiylarni ham, g‘ayriyahudiylarni ham Masihda oqlash amalidagi najotkorlik xushxabari kuchiga urg‘u beradi (Rim 1–3).  Hamma gunoh qilgan va Xudoning ulug‘vorligidan mahrum va Masihga imon keltirish orqali inoyat tufayli (Rim 3:21–26). Gunohkorlarni oqlaydigan Xudoga ishonish orqali hamma Ibrohimning farzandi bo‘ldi (Rim 4). Hamma Odam Atoda mahkum etilgan bo‘lsa, hamma Masihda oqlanadi (Rim 5:12–21). Pavlus yahudiylarni ham, g‘ayriyahudiylarni ham kibrlanib ketmaslikka, aksincha, Xudoning inoyati har ikki turdagi xalqlarga atalganligini tan olishga chaqiradi (Rim 2:17–29; Rim 11:17–24). Rimliklar maktubi shundan dalolat beradiki, Pavlus deyarli yaqqol ko‘p millatli jamoatga murojaat qilyapti, ularni milliy g‘ururni chetga qo‘yib, masihiy birlikda birgalikda yashashga undayapti.

Etnosentrizmga qarshi munozara faqat Pavlus bilan kifoyalanib qolmaydi; U Xushxabarlarda ham keng tarqalgan. Iso g‘ayriyahudiylar, soliq yig‘uvchilar va gunohkorlar bilan birga bo‘lish orqali farziylarning etnosentrik g‘ururini toptaydi. Xushxabarlar Xudo shohligi fuqaroligi etnik (milliy) kelib chiqishga asoslanib emas, Masihga imon keltirish orqali qo‘lga kiritilishini o‘rgatadi. Tavba qilishga chaqirish milliy va irqiy mag‘rurlikdan tavba qilishni ham o‘z ichiga oladi. Jon Payper buni quyidagicha ifodalaydi: “Isoga imon keltirish etnitsizm (milliylik)dan ustun keladi. Payper Xushxabarlardagi ushbu mavzuga bir necha misollar taqdim etadi: Isoning Rimlik yuzboshi imonini maqtashi (Matto 8:5–13), Samariyalik odam hikoyasi (Luqo 10:33), teri kasalligiga chalingan o‘n kishining shifolanishi va ulardan faqatgina bittasi, u ham bo‘lsa majusiy odam, minnatdorchilik bildirish uchun qaytadi (Luqo 17:16), Finikiyalik ayolning qizi shifo topishi (Mark 7:26), ma’badni tozalash (oldi-sotdi qilayotganlarni quvib chiqarish) (Mark 11:17). Ko‘rinib turibdiki, Iso farziylarning etnosentrik g‘ururini toptashdan qo‘rqmagan.

Hozir, aniqroq aytadigan bo‘lsak, “gomogen birlik tamoyili” tarafdorlari masihiylarning etnosentrik g‘ururini oshirmoqchi emasliklarini, aksincha, ular gomogen (bir xillik tamoyiliga asoslangan) jamoatlar madaniy jihatdan sezuvchanroq va madaniy to‘siqlarni kesib o‘tishga noqulaylik sezishi mumkin bo‘lgan imonsizlarga ochiq bo‘lishi g‘oyasini ilgari surishadi. Boshqacha qilib aytganda, gomogenlik tamoyili tarafdorlari bir millatli (monoetnik) va bir madaniyatli jamoatlarga asos solish orqali xushxabarning madaniy to‘siqlarini olib tashlash strategik yo‘l ekanligiga ishonishadi. Shunga qaramay, entnosentrik tushunchaga nisbatan tug‘ma moyillikka ega bo‘lgan gunohkor odamlar o‘zlaridan farqli odamlar bilan birga yashashga da’vat etilmasdan turib, bu tushunchadan qandaydir yo‘l bilan xalos bo‘ladilar, deb faraz qilish – o‘ta soddalik va (yetarlicha asosga ega bo‘lmagan narsaga) qattiq umidvorlikdir. Yangi Ahd guvohlik beradiki, Iso va havoriylar hech qachon imonsizlarning etnosentrizmiga moslashishmagan, aksincha, etnosentrizmdan tavba qilish da’vati va “boshqalarni” qabul qilish da’vatini injil xushxabarining ajralmas qismi sifatida kiritishgan. “Gomogen birlik tamoyili” odamlarning etnosentrik ta’sirchanligini toptamaslik orqali ularga erishishga intilishga urg‘u bersa, Iso bunga umuman boshqacha yondashadi – Masih etnik (milliy) mag‘rurlikning ildiziga bolta uradi.

YANGI AHDDAGI JAMOATLAR “MONO-ETNIK” BO‘LISHGANMI?

Donald MakGavran, Jamoatlarni Ko‘paytirish harakatining otasi, “gomogen birlik tamoyili”ni ishlab chiqqan, uning ta’kidlashicha, “Yangi Ahd jamoatlari ajablanarli darajada mono-etnik (bir millatli) bo‘lgan.” MakGavranning aytishcha, havoriylar Muqaddas Ruhning ta’siri ostida jamoatni ko‘paytirish uchun avval yahudiylarga yetishish orqali gomogen birliklarning chiziqlari bo‘ylab harkatlanishgan: “Yahudiylar yahudiylik dini ichida masihiylarga aylanishar ekan, jamoat yahudiylar orasida ajoyib tarzda o‘sa olardi va o‘sdi ham. . . . Bular, sinagogalar ichida masihiy bo‘lganlar, irqiy va tabaqaviy to‘siqlarsiz buni amalga oshira oldilar.”

Demak, tabiiy ravishda, biz bu Yangi Ahdning to‘g‘ri o‘qilishi yoki bunday emasligi masalasi ustida ishlashimiz kerak. Men MakGavranning faktlarni o‘qishi bir yoqlama – egri deb bilaman, chunki u Havoriylar kitobida Luqoning xaloskorlik tarixini ketma-ketlikda ochib berish tarzini e’tibordan chetda qoldiradi.  Havoriylar hech qanday “gomogen birlik tamoyili” asosida harakatlanishmagan – bu Hosil bayramidagi yahudiylarning madaniy va lisoniy (til bo‘yicha) xilma-xilligidan va g‘ayriyahudiylar jamoatga olib kelingandan keyingi jamoatlarning ko‘p millatlilik tabiatidan yaqqol namoyon. Luqo Havoriylar kitobida jamoat elchilik xizmatining najotkorlik-tarixiy chiziqlari bo‘ylab harakatlanishini tasvirlaydi. Luqoning g‘oyasi shundan iboratki, havoriylar tomonidan e’lon qilingan va Muqaddas Ruh tomonidan kuch berilgan xushxabar, odamlar tirilgan Masih atrofida qayta birlashgan sari, o‘tib bo‘lmaydigan to‘siqlarni yengib o‘tadi. Shu tariqa, Donald MakGavran va Jamoatlarni Ko‘paytirish harakati gomogenlik tamoyilini qo‘llab quvvatlash uchun farazlarga asoslangan pragmatik strukturani matnga joylashtirish orqali, Muqaddas Kitobning nuqsonli o‘qilishidan foydalanishgan.

XULOSA

Yangi Ahdda havoriylar joriy etgan jamoat modeli shuni ifodalaydiki, qayerda bo‘lmasin, jamoatlar iloji boricha etnitsizm (milliylik), madaniyat, tabaqa, yosh yoki ishqibozlar guruhi chiziqlari bo‘ylab asos solinmasligi yoki bo‘linmasligi kerak. Ba’zi hollarda, til bo‘yicha farqlar jamoatlarning bo‘linishini taqozo qilishi mumkin. Lekin, hatto bu hollarda ham, agar odamlar o‘zaro muloqot qila oladigan umumiy til (lingua franca) bo‘lsa, til bo‘yicha farqlar bo‘linishni taqozo qilmasligi ham mumkin.

Tashqaridagi odamlar turli xil millatga mansub imonlilar orasida xochsimon va madaniyatlar aro sevgi hamda birlikni ko‘rishganda Masihning ulug‘vorligi eng yaqqol ko‘rinadi. Jamoatlarni tezlik bilan o‘stirish va ko‘paytirish pragmatik xohishi bizni Masih O‘z qoni bilan sotib olgan birlik mezonini pasaytirishga olib bormasligi kerak. Rene Padilla uni yaxshi ifodalaydi:

“Odamlar irqiy, lisoniy yoki tabaqaviy to‘siqlarni kesib o‘tmasdan masihiy bo‘lishni yoqtiradi”, deb aytish to‘g‘ri bo‘lishi mumkin, lekin bu ahamiyatga ega emas. Masih tanasidagi a’zolik yoqtirish yoki yoqtirmaslik masalasi emas, balki Masih hokimiyati ostidagi “yangi insoniyat”ga birlashish masalasidir. Shaxs buni yoqtiradimi yoki yo‘qmi, Xudo bilan yarashtiradigan xuddi o‘sha amal bir vaqtning o‘zida shaxsni o‘zligini irqiy, madaniy, ijtimoiy-tabaqaviy, jinsiy kelib chiqishida emas, Iso Masihda topgan va natijada bir-biri bilan yarashgan odamlar jamoasiga tanishtiradi.

Tez o‘sish va ko‘payishga qarshimanmi? Mutlaqo yo’q! Men ham ko‘plab odamlar Masihga imon keltirishini juda xohlayman. Lekin, xushxabar mehnatkashlaridan Yangi Ahdning hech bir joyida odamlar guruhiga qarab jamoatlarni ajratish buyurilmaganini unutmasliklarini so‘rayman. Ko‘rib o‘tganimizdek, Kalomdagi dalillar bizni aynan teskari yo‘nalishga yo‘naltiradi – ya’ni, turli xil qabila, til va millatlar Xudoning ruhoniylari sifatida birgalikda birodarlarcha va bir maromda Unga sajda qilish uchun Xudoning yagona xalqiga aylanadi. Davlatimizdagi jamoatlar irqiy yarashish yo‘lida mehnat qilishni davom etishini Xudodan so‘rab qolaman. Bizning birligimiz jamoatlarimizning demografik tarkibida aks etsin, toki Rabbimiz Iso Masihning xochdagi o‘limi orqali bizni O‘zi bilan yarashtirgan Xudoning ko‘pqirrali donoligi namoyon bo‘lsin (Efes 3:10). Barcha sharaf va maqtovlarni qabul qilsin, U bunga loyiqdir!

Aubrey Sequeira

Гомогенлик (бир хиллилик) тамойилини қайта кўриб чиқиш: Кўп миллатли жамоатлар учун Каломий нуқтаи назар

Мен масиҳийман, ҳиндман ва собиқ рок мусиқачисиман. Мен Жанубий Ҳиндистонда туғилиб ўсганман ва ҳинд маданиятлари қоришмасининг маълум бир шаҳридаги маълум бир суб маданияти ичида яшаганман.

Коллежда охирги курсда ўқиб юрган пайтларимда Раббим менга нажот берди. Тез орада мендан умуман фарқ қиладиган – турли хил миллат ва маданиятдан бўлган, бошқа-бошқа тилларда сўзлашадиган, бошқа турдаги овқатлар ва ҳатто ўзимни бошқа мусиқий таъбга эга бўлган (улар ҳатто Deep Purple ким эканлигини билишмасди!) одамлар қуршовида қолгандай ҳис қилдим. Бу менга ноқулайлик туғдирдими? Ҳа. Лекин, мени ҳайратга солган ва ҳалигача ҳайратга солиб келаётган нарса бизни бўлинтирган кескин фарқлар ёки “ўзгачалик” эмас. Йўқ, мени ҳайратга солган нарса ўзларининг шунча фарқларига қарамасдан бу одамлар бир-бирлари билан бўлишган бирлик ва биродарлик эди. Исо Масиҳга имон келтириш орқали бу бирлик ва биродарлик муҳитига шўнғиб кетдим, чунки Исо Масиҳнинг Ўзи барча тўсиқларни олиб ташлайди ва барча халқларни Ўз хонадони аъзолари қилиб бирлаштиради.

Шимолий Америкада ва дунё бўйлаб тарқалган элчилик хизматларида жамоат ўсишининг “гомогенлик бирлиги тамойили” шогирд орттириш ва “стратегик” жамоатларга асос солиш учун, шубҳасиз, энг самарали йўл деб қараб келинганю Хушхабар мавжуд ижтимоий қатламлар ва тармоқлар бўйлаб тарқалганда ва одамлар масиҳий бўлиш учун этник, маданий ёки ижтимоий тўсиқларни кесиб ўтишга мажбур бўлмаганда жамоатлар тезроқ ўсади, дея таъкидлашади жамоат ривожи устозлари (мутахассислари). Одамлар шу тариқа этно-лингвистик фарқлар, қабила ёки каста фарқлари, ижтимоий ва иқтисодий мавқе, маълумоти дараси, касбига қараб жамоатларга бирлашадилар ва ҳатто ковбойлар жамоатлари ёки NASCAR (пойга) ишқибозлари каби умумий яқинлик гуруҳларига бирлашадилар. Жамоат ривожининг “гомоген бирлик тамойили”да шундай гомоген жамоатлар тезроқ ўсади, чунки улар маданий, этник ва бошқа тўсиқларни кесиб ўтиш ноқулайлигини сезиши мумкин бўлган ташқаридаги одамларга кўпроқ очиқдирлар, деган фикр илгари сурилади. Бу “стратегик” гомогенлик кўплаб ‘жамоатларга асос солувчи ташкилотлар’га сингдирилмоқда ва элчилик ҳамда жамоатга асос солиш қўлланмалари бетларини тўлдирмоқда. Лекин, Муқаддас Китоб гомогенликни қўллаб қувватлайдими? Ёки Калом маҳаллий жамоат учун бошқача қарашни илгари сурадими?

Бу мақолада асосий мақсадим жамоат ривожининг “гомоген бирлик тамойили”ни бу прагматик қараш Янги Аҳдда илгари сурилган жамоатга доир қарашга тўғридан-тўғри қарама-қарши эканлигини кўрсатиш орқали уни фош этишдир. Буни амалга оширишда қаерда бўлмасин, кўп миллатли жамоатларга асос солиш нафақат Каломга мос, шу билан бирга, кўп миллатли жамоатлар Исо Масиҳнинг улуғвор хушхабарини тўлароқ намоён этишини асослаб бераман. Жамоатлар улар истиқомат қилаётган жамиятлар каби хилма-хил бўлишга интилишлари керак.

ХУДОНИНГ КЎП МИЛЛАТЛИ ХАЛОСКОРЛИК РЕЖАСИГА ДОИР (ҚИСҚАЧА) КАЛОМИЙ ТЕОЛОГИЯ

Масиҳийликнинг Янги Аҳддаги кўп миллатлилик ғояси учун контекстга асосланиш мақсадида, мен бу мавзу бутун канон бўйлаб қандай ривожланганини қисқача тадқиқ этаман. Муқаддас Китобдаги лисоний хилма-хиллик Бобилда, Худо инсониятнинг кибрли исёнига жавобан уларнинг тилларини чалкаштириб юборганда бошланади (Ибт 11:1–9). Шундоққина кейинги бетда биз Худонинг Иброҳимга унинг уруғи орқали барча халқларга барака бериши аҳд ваъдаси билан Унинг кўп миллатли халоскорлик режасини кўришимиз мумкин (Ибт 12:1–3; 22:15–18). Бу ваъда бутун каломий матнлар бўйлаб чуқурлашиб борган ва Довудга Худо қонуни ва улуғворлигини бутун дунёда ўрнатадиган умумий шоҳлик ваъда қилинган (2 Шоҳ 7:19; Забур 71:17–18). Пайғамбарлар улуғворона эсхатологик тикланишни башорат қилиш орқали бу ғояни ойдинлаштиришни давом этишган. Унда қайта жамланган ва тикланган Исроил нафақат яҳудийлардан, шу билан бирга Яҳвени, ҳақиқий ва тирик Худони билган ва Унга сажда қилган барча миллатлардан иборат халқлардан ташкил топган бўлади (Ишаё 2:2–4; 56:6–8; Закариё 8:20–23).

Янги Аҳд Худонинг глобал нажоткорлик ваъдаси Масиҳда амалга ошиши ва Худо халқи энди яҳудийлик миллати билан белгиланмаслиги, аксинча, тавба қилиш ва Исо Масиҳга имон келтириш билан белгиланишини кўрсатади. Исроил тирилган Масиҳда ва У орқали қайта йиғилади, жамланади ва қайта тикланади, Исонинг Ўзи қони билан янги аҳдга асос солади. Масиҳга имон келтириш Худонинг янги аҳддаги халқига тўлақонли аъзоликни таъминлайди. Нажоткорликнинг бу тарихий ҳаракати Ҳаворийлар китобида намоён бўлган. Луқо бизга хушхабар кегайиб бораётган доираларда тарқалиб бораётганини ва у бир пайтлар чиқариб ташланганларни ўз ичига олаётганини кўрсатади. Худо халқи маҳаллий йиғилишларда йиғилиб, Масиҳнинг улуғвор хушхабарини эълон қилади ва намоён этади. Юҳанно кўрган ҳайратланарли ваҳийдаги ҳар бир қабила, тил, элату миллатларга мансуб бўлган сон-саноқсиз халқларнинг бир овозда Масиҳга сажда қилиши Янги Аҳдга кулминация ясайди (Ваҳ 7:9–10).

ҲАВОРИЙЛАР ЖОРИЙ ЭТГАН ЖАМОАТЛАРДАГИ ТУРФА-ХИЛЛИК

Бутун дунё халоскорлик ишига доир каломий-теологик қараш жамоатларнинг ҳаворийлар томонидан жорий этилган намунасини тушунишимизга ёрдам беради. Янги Аҳдда Масиҳнинг халоскорлик ишининг калейдоскопик (ранг-баранг) улуғворлиги этник, маданий, ижтимоий-иқтисодий ва ҳатто лисоний чегараларни бартараф этадиган маҳаллий жамоатларнинг асос солинишида акс этган.  Ҳаворийлар томонидан жорий этилган жамоатлар намунасидаги бундай ҳайратланарли турфа-хиллик Масиҳдаги бирликка оид мустаҳкам ва ҳар жойга тарқалиб борувчи аминликдан келиб чиқади. Масиҳнинг Ўзи имонлиларни Худо билан ва бир-бирлари билан яраштирди (Гал 3:28; Кол 3:11). Турли хил одамларнинг “ўзгачалиги”дан бу одамларнинг Исо Масиҳдаги “бирлиги” устун келади.

Илк жамоат ўсиб борган сари ҳаворийлар энди вужудга келаётган жамоатларнинг хилма-хилллигидан келиб чиқаётган бир неча муаммоларга дуч келишади, лекин улар жамоатни ҳеч қачон гомоген (бир хиллик) бирликларга бўлиб ташлашмаган. Ҳаворийлар китоби гувоҳлик берадики, дастлаб Ҳосил байрамида шаклланган жамоат турфа хил маданий ва лисоний келиб чиқишларга эга бўлган яҳудий масиҳийлардан ташкил топган (Ҳаворийлар 2:5–11). Ҳаворийлар 6:1–6да юнонзабон (Эллинист) ва орамийзабон (Сурия-Фаластин (иброний)) яҳудийлар деб аталадиган ҳар хил маданиятли ва лисоний гуруҳлар ўртасида зиддият келиб чиқади. Ҳаворийлар уларни бўлишмайдилар, балки кам сонли гуруҳлардан бўлган одамларни хизмат ишига тайинлаш орқали муаммоларни ҳал этишади. Ҳаворийлар китоби бизга Антиохиядаги жамоат етакчиларининг хилма-хиллиги ҳақида айтиш орқали илк жамоатнинг турфа-хиллик табиатини мустаҳкамлайди. Бу жамоат етакчилари қаторида собиқ фарзий (Павлус), собиқ мажусий (Лукис), собиқ леви (Барнабо), Ҳирод кенгаши аъзоси (Маноҳим) ва қора танли одам (Қорача лақабли Шимўн) ҳам бор эдилар (Ҳаворийлар 13:1).

Римликларга ёзган мактубида Павлус шубҳасиз этник жиҳатдан ҳар хил бўлган одамлар, ҳам яҳудий, ҳам юнонлардан иборат бўлган жамоатга мурожаат қилади (Рим 7:1; 11:13). Павлус улардан инжил хушхабар учун бир-бирлари билан севгида яшашларини ва бошқалар манфаати йўлида ўз афзалликларини қурбон қилишни ўтиниб сўрайди (Рим 13:8–10; 14:1–23). Бу ердан кўриб турибмизки, Инжил хушхабари фақатгина якка тартибда нажотга эришиш эмас, балки, шу билан бирга, умумий муқаддасланиш учун ҳам таъсирга эга – имонлилар Масиҳнинг намунасига эргашиб ва бошқаларни ўзларидан устун қўйиш орқали ўзларидан фарқли одамлар жамоасида яшашни ўрганишлари лозим.

Павлус 1 Коринфликларда, аъзоларининг келиб чиқиши турфа хил бўлган жамоатга ёзганда, улар Масиҳда бир эканликларини таъкидлайди ва уларни бир-бирларини ўзларидан устун қўйишга ва имони сустроқ биродарларнинг виждонига сезувчанроқ бўлишга чақиради (1 Кор 10:23–33; 12:12–13). Бу ҳар иккала мисолда, жамоатларни бир хиллик (гомогенлик) чизиқлари бўйлаб бўлиш масаласи Павлуснинг хаёлидан бутунлай йироқ. Кўпроқ одамларга етишиш ёки одамларга қулайликлар яратиш “стратегик” мулоҳазалари ҳеч қачон Исо Масиҳдаги умумий ҳаёт устун бўлолмайди. Аксинча, агар Масиҳ бизларни қандай севган бўлса, биз ҳам бир-биримизни шундай севсак, имонлилар Масиҳда янги инсонлар эканлигига нисбатан ишонч Масиҳий бирликка олиб келади. Ахир, Павлус Худонинг кўпқиррали донолиги ва улуғворлиги жамоатдаги турфа хил одамларнинг бирлиги орқали намоён бўлишини эълон қилади (Эфес 3:1–10).

Илк жамоат, шу билан бирга, ижтимоий ва иқтисодий табақаланишга хос бўлинишларни ҳам синдириб ташлади. Павлус қуллар ва хўжайинларга бир-бирларига бир жамоатдаги Масиҳдаги биродарлар сифатида муносабатга чақириш орқали қуллик ижтимоий тузумини бекор қилади (1 Кор 7:17–24; Филимўн 8–16). Масиҳга имон келтириш биродарликка тўсиқ сифатидаги ижтимоий мавқени ўчириб ташлайди. Худди шу сингари, Ёқуб бой одамларга алоҳида ёки махсус муносабат бўлмаслигини буюради. Ёқуб бой ҳам, камбағал ҳам, ижтимоий-иқтисодий қатламлар бўйича гомоген бирликларга ажратилиш ўрнига, ягона умумийликда бўлишлари кераклиги ғоясини илгари суради (Ёқуб 2:1–9). Янги Аҳд, шу билан бирга, жамоатлар “кўп-авлодли,” ҳам ёшлар, ҳам ёши катталардан иборат аъзолар, биродарликда, бирликда ва фидокорона хизматда бирга яшашганлигини кўрсатади (1 Тим 4:12; 5:1–16; Титус 2:1–8; 1 Юҳанно 2:12–14).

Ҳаворийлар жорий этган кўп миллатли хилма-хилликка эга жамоатлар намунаси Янги Аҳд билангина кифояланиб қолмаган, балки, масиҳийликнинг эрта тарихи далиллари билан ҳам тасдиқланган. Давид Смитнинг айтишича, “Бўлинган Рим дунёсига таъсир кўрсатган ва масиҳийлик ҳаракати ривожланишига олиб келган жамоат – айнан кўп миллатли хилма-хиллик табиатига эга жамоат эди.” Жамоатлардаги гомогенлик (бир хиллик) жамиятнинг ўзгаришсизлиги (статус кво)ни мустаҳкамлайди, каломий далиллар бизга шуни кўрсатадики, инжил хушхабари тарихда учрамаган усулларда этник, ижтимоий, иқтисодий ва маданий тўсиқларни синдириб ташлади ва ҳар бир қатламга кириб борди.

ЭТНОЦЕНТРИЗИМГА ҚАРШИ ЯНГИ АҲД МУНОЗАРАСИ

Гомогенлик (бир хиллик) тамойили Янги Аҳдга қарши чиқишининг яна бир сабаби, у этноцентрик фикрлаш тарзини илгари суради ва уни мустаҳкамлайди. Янги Аҳдда биз этноцентризмнинг рад этилишини кўрамиз ва натижада, ҳар хил миллатлардан бўлган имонлилар учун буйруқ бир-бирларини севги билан қабул қилиш ва маҳаллий жамоатларда биргаликда ҳамжиҳатликда яшашдир. Павлус ҳеч иккиланмай таъкидлайдики, яҳудийлар ва ғайрияҳудийлар Исо Масиҳнинг қони орқали Худо билан ярашишган, шунинг учун, Масиҳда “енди на юнон бор, на яҳудий, на суннатли бор, на суннатсиз, на жоҳил бор, на маданияциз, на қул бор, на озод. Энг аҳамиятлиси Масиҳдир, У ҳамма биландир, ҳамма нарса Унинг қўли остидадир” (Кол 3:11). Масиҳ “адоват деворини қулатди” ва хочдаги ўлими орқали яҳудийларни ҳам, ғайрияҳудийларни ҳам ягона танага бирлаштириб, Худо билан яраштирди (Эфес 2:14–16). Имонлилар Худонинг янги яратилишининг бир қисмидирлар, улар бир пайтлар Одам Атода ҳаммалари гуноҳкор эдилар, лекин ҳозир улар Масиҳда янги «инсоният”дирлар.

Бу масала Галатияликларга 2-бобда, Бутрус ўзини ғайрияҳудийлардан ажратгани учун Павлус унга танбеҳ берганда аниқроқ ёритилган (Гал 2:11–16). Бутрус, Галатиядаги бошқа яҳудий масиҳийлар билан бирга, ғайрияҳудийлар билан бир дастурхонда ўтиргани учун хафа бўлиши мумкин бўлган яҳудийлардан қўрқиб ҳаракат қилаётган эди. Лекин, Павлус бу каби ўзини четга олиш Хушхабар ҳақиқатига қарши эканлигини таъкидлайди (Гал 2:15–21). Бу жойда бошқаларни хафа қилишдан сақланиш прагматик хоҳиши ғайрияҳудийлар (ҳар хил миллий гуруҳлардан бўлган одамлар)ни Худо оиласининг биродар аъзоси сифатида қабул қилиш ва бир дастурхонда ўтиришдан устун келади.

Римликлар китобида ҳам Павлус этноцентризм илдизига болта уради. Павлус бутун инсониятнинг гуноҳкор эканлигига ва Худонинг яҳудийларни ҳам, ғайрияҳудийларни ҳам Масиҳда оқлаш амалидаги нажоткорлик хушхабари кучига урғу беради (Рим 1–3).  Ҳамма гуноҳ қилган ва Худонинг улуғворлигидан маҳрум ва Масиҳга имон келтириш орқали иноят туфайли (Рим 3:21–26). Гуноҳкорларни оқлайдиган Худога ишониш орқали ҳамма Иброҳимнинг фарзанди бўлди (Рим 4). Ҳамма Одам Атода маҳкум этилган бўлса, ҳамма Масиҳда оқланади (Рим 5:12–21). Павлус яҳудийларни ҳам, ғайрияҳудийларни ҳам кибрланиб кетмасликка, аксинча, Худонинг инояти ҳар икки турдаги халқларга аталганлигини тан олишга чақиради (Рим 2:17–29; Рим 11:17–24). Римликлар мактуби шундан далолат берадики, Павлус деярли яққол кўп миллатли жамоатга мурожаат қиляпти, уларни миллий ғурурни четга қўйиб, масиҳий бирликда биргаликда яшашга ундаяпти.

Этноцентризмга қарши мунозара фақат Павлус билан кифояланиб қолмайди; У Хушхабарларда ҳам кенг тарқалган. Исо ғайрияҳудийлар, солиқ йиғувчилар ва гуноҳкорлар билан бирга бўлиш орқали фарзийларнинг этноцентрик ғурурини топтайди. Хушхабарлар Худо шоҳлиги фуқаролиги этник (миллий) келиб чиқишга асосланиб эмас, Масиҳга имон келтириш орқали қўлга киритилишини ўргатади. Тавба қилишга чақириш миллий ва ирқий мағрурликдан тавба қилишни ҳам ўз ичига олади. Жон Пайпер буни қуйидагича ифодалайди: “Исога имон келтириш этницизм (миллийлик)дан устун келади. Пайпер Хушхабарлардаги ушбу мавзуга бир неча мисоллар тақдим этади: Исонинг Римлик юзбоши имонини мақташи (Матто 8:5–13), Самариялик одам ҳикояси (Луқо 10:33), тери касаллигига чалинган ўн кишининг шифоланиши ва улардан фақатгина биттаси, у ҳам бўлса мажусий одам, миннатдорчилик билдириш учун қайтади (Луқо 17:16), Финикиялик аёлнинг қизи шифо топиши (Марк 7:26), маъбадни тозалаш (олди-сотди қилаётганларни қувиб чиқариш) (Марк 11:17). Кўриниб турибдики, Исо фарзийларнинг этносентрик ғурурини топташдан қўрқмаган.

Ҳозир, аниқроқ айтадиган бўлсак, “гомоген бирлик тамойили” тарафдорлари масиҳийларнинг этноцентрик ғурурини оширмоқчи эмасликларини, аксинча, улар гомоген (бир хиллик тамойилига асосланган) жамоатлар маданий жиҳатдан сезувчанроқ ва маданий тўсиқларни кесиб ўтишга ноқулайлик сезиши мумкин бўлган имонсизларга очиқ бўлиши ғоясини илгари суришади. Бошқача қилиб айтганда, гомогенлик тамойили тарафдорлари бир миллатли (моно-этник) ва бир маданиятли жамоатларга асос солиш орқали хушхабарнинг маданий тўсиқларини олиб ташлаш стратегик йўл эканлигига ишонишади. Шунга қарамай, этноцентрик тушунчага нисбатан туғма мойилликка эга бўлган гуноҳкор одамлар ўзларидан фарқли одамлар билан бирга яшашга даъват этилмасдан туриб, бу тушунчадан қандайдир йўл билан халос бўладилар, деб фараз қилиш – ўта соддалик ва (етарлича асосга эга бўлмаган нарсага) қаттиқ умидворликдир. Янги Аҳд гувоҳлик берадики, Исо ва ҳаворийлар ҳеч қачон имонсизларнинг этноцентризмига мослашишмаган, аксинча, этноцентризмдан тавба қилиш даъвати ва “бошқаларни” қабул қилиш даъватини инжил хушхабарининг ажралмас қисми сифатида киритишган. “Гомоген бирлик тамойили” одамларнинг этноцентрик таъсирчанлигини топтамаслик орқали уларга эришишга интилишга урғу берса, Исо бунга умуман бошқача ёндашади – Масиҳ этник (миллий) мағрурликнинг илдизига болта уради.

ЯНГИ АҲДДАГИ ЖАМОАТЛАР “МОНО-ЭТНИК” БЎЛИШГАНМИ?

Доналд МакГавран, Жамоатларни Кўпайтириш ҳаракатининг отаси, “гомоген бирлик тамойили”ни ишлаб чиққан, унинг таъкидлашича, “Янги Аҳд жамоатлари ажабланарли даражада моно-этник (бир миллатли) бўлган.” МакГавраннинг айтишча, ҳаворийлар Муқаддас Руҳнинг таъсири остида жамоатни кўпайтириш учун аввал яҳудийларга етишиш орқали гомоген бирликларнинг чизиқлари бўйлаб ҳаркатланишган: “Яҳудийлар яҳудийлик дини ичида масиҳийларга айланишар экан, жамоат яҳудийлар орасида ажойиб тарзда ўса оларди ва ўсди ҳам. . . . Булар, синагогалар ичида масиҳий бўлганлар, ирқий ва табақавий тўсиқларсиз буни амалга ошира олдилар.”

Демак, табиий равишда, биз бу Янги Аҳднинг тўғри ўқилиши ёки бундай эмаслиги масаласи устида ишлашимиз керак. Мен МакГавраннинг фактларни ўқиши бир ёқлама – эгри деб биламан, чунки у Ҳаворийлар китобида Луқонинг халоскорлик тарихини кетма-кетликда очиб бериш тарзини эътибордан четда қолдиради.  Ҳаворийлар ҳеч қандай “гомоген бирлик тамойили” асосида ҳаракатланишмаган – бу Ҳосил байрамидаги яҳудийларнинг маданий ва лисоний (тил бўйича) хилма-хиллигидан ва ғайрияҳудийлар жамоатга олиб келингандан кейинги жамоатларнинг кўп миллатлилик табиатидан яққол намоён. Луқо Ҳаворийлар китобида жамоат элчилик хизматининг нажоткорлик-тарихий чизиқлари бўйлаб ҳаракатланишини тасвирлайди. Луқонинг ғояси шундан иборатки, ҳаворийлар томонидан эълон қилинган ва Муқаддас Руҳ томонидан куч берилган хушхабар, одамлар тирилган Масиҳ атрофида қайта бирлашган сари, ўтиб бўлмайдиган тўсиқларни енгиб ўтади. Шу тариқа, Доналд МакГавран ва Жамоатларни Кўпайтириш ҳаракати гомогенлик тамойилини қўллаб қувватлаш учун фаразларга асосланган прагматик структурани матнга жойлаштириш орқали, Муқаддас Китобнинг нуқсонли ўқилишидан фойдаланишган.

ХУЛОСА

Янги Аҳдда ҳаворийлар жорий этган жамоат модели шуни ифодалайдики, қаерда бўлмасин, жамоатлар иложи борича этницизм (миллийлик), маданият, табақа, ёш ёки ишқибозлар гуруҳи чизиқлари бўйлаб асос солинмаслиги ёки бўлинмаслиги керак. Баъзи ҳолларда, тил бўйича фарқлар жамоатларнинг бўлинишини тақозо қилиши мумкин. Лекин, ҳатто бу ҳолларда ҳам, агар одамлар ўзаро мулоқот қила оладиган умумий тил (lingua franca) бўлса, тил бўйича фарқлар бўлинишни тақозо қилмаслиги ҳам мумкин.

Ташқаридаги одамлар турли хил миллатга мансуб имонлилар орасида хочсимон ва маданиятлар аро севги ҳамда бирликни кўришганда Масиҳнинг улуғворлиги энг яққол кўринади. Жамоатларни тезлик билан ўстириш ва кўпайтириш прагматик хоҳиши бизни Масиҳ Ўз қони билан сотиб олган бирлик мезонини пасайтиришга олиб бормаслиги керак. Рене Падилла уни яхши ифодалайди:

“Одамлар ирқий, лисоний ёки табақавий тўсиқларни кесиб ўтмасдан масиҳий бўлишни ёқтиради”, деб айтиш тўғри бўлиши мумкин, лекин бу аҳамиятга эга эмас. Масиҳ танасидаги аъзолик ёқтириш ёки ёқтирмаслик масаласи эмас, балки Масиҳ ҳокимияти остидаги “янги инсоният”га бирлашиш масаласидир. Шахс буни ёқтирадими ёки йўқми, Худо билан яраштирадиган худди ўша амал бир вақтнинг ўзида шахсни ўзлигини ирқий, маданий, ижтимоий-табақавий, жинсий келиб чиқишида эмас, Исо Масиҳда топган ва натижада бир-бири билан ярашган одамлар жамоасига таништиради.

Тез ўсиш ва кўпайишга қаршиманми? Мутлақо йўқ! Мен ҳам кўплаб одамлар Масиҳга имон келтиришини жуда хоҳлайман. Лекин, хушхабар меҳнаткашларидан Янги Аҳднинг ҳеч бир жойида одамлар гуруҳига қараб жамоатларни ажратиш буюрилмаганини унутмасликларини сўрайман. Кўриб ўтганимиздек, Каломдаги далиллар бизни айнан тескари йўналишга йўналтиради – яъни, турли хил қабила, тил ва миллатлар Худонинг руҳонийлари сифатида биргаликда биродарларча ва бир маромда Унга сажда қилиш учун Худонинг ягона халқига айланади. Давлатимиздаги жамоатлар ирқий ярашиш йўлида меҳнат қилишни давом этишини Худодан сўраб қоламан. Бизнинг бирлигимиз жамоатларимизнинг демографик таркибида акс этсин, токи Раббимиз Исо Масиҳнинг хочдаги ўлими орқали бизни Ўзи билан яраштирган Худонинг кўпқиррали донолиги намоён бўлсин (Эфес 3:10). Барча шараф ва мақтовларни қабул қилсин, У бунга лойиқдир!

Аубрей Сеқуеира